ZEZWOLENIE NA ZAŁOŻENIE MIASTA LEWARTÓW

Zezwolenie na założenie miasta Lewartów i nadanie miastu prawa magdeburskiego 29 V 1543 r.
Kraków, 29 V 1543 r.
Zygmunt I, król polski, zezwala Piotrowi Firlejowi z Dąbrowicy, wojewodzie lubelskiemu, na założenie na prawie magdeburskim miasta Lewartowa

Komentarz: Piotr Firlej z Dąbrowicy, wojewoda lubelski w latach 1537-1545, a od 1551 r. wojewoda ruski, starosta radomski i kazimierski, właściciel Kocka i Janowca, zabiegał o zezwolenie na założenie na swoich gruntach nowego miasta w celu przede wszystkim zwiększenia dochodów z własnych posiadłości. Jego starania zostały uwieńczone sukcesem i 29 V 1543 r. król Zygmunt I Stary zezwolił na założenie „na surowym korzeniu” miasta nazwanego od herbu Firlejów Lewart – Lewartowem. Król zezwolił na ufundowanie przez Piotra Firleja nowego miasta przez wzgląd na jego „zacne zasługi” oraz chcąc „tegoż wojewodę do takowych usług naszych i Rzeczypospolitej chętniejszego i życzliwszego przyprowadzić”. Zgodnie z przywilejem miasto miało stanąć na obszarach gruntów dwóch wsi dziedzicznych należących do Piotra Firleja, tj. Łucki i Szczekarkowa. Dokument jednak bliżej nie precyzował obszaru gruntu przeznaczonego przez fundatora pod budowę nowej osady miejskiej, choć zapewnie nie różnił się on wiele od obszaru późniejszego, znanego ze źródeł Lewartowa. Przywilej królewski lokował miasto na prawie magdeburskim, zwanym także niemieckim, na którym w średniowieczu była lokowana większość miast polskich. Na mocy przywileju mieszczanie lubartowscy zostali uwolnieni spod jurysdykcji sądów kasztelańskich, wojewodów i starostów na rzecz wprowadzenia sądownictwa własnego opartego na przepisach prawa magdeburskiego oraz posiadanie własnych władz administracyjnych. Byli także zwolnieni na okres 12 lat z płacenia podatków na rzecz państwa, za wyjątkiem czopowego. Przywilej królewski ustanawiał ponadto w mieście trzy stałe jarmarki w roku, tj. na św. Marka (25 kwietnia), na św. Aleksego (17 lipca) oraz na św. Idziego (1 września). Ponadto przywilej ustalał targ w każdą środę. Wszystkie te jarmarki miały się przyczyniać do wzrostu znaczenia i dobrobytu miasta.
Edyta Targońska

Warto przeczytać:
Rościszewska Z., Lewartów (Lubartów) w latach 1543-1643, Lublin 1932;
Lubartów. Z dziejów miasta i regionu, red. S. Tworek, Lublin 1977.

Publikacja źródła:
Rościszewska Z., Lewartów (Lubartów) w latach 1543-1643, Lublin 1932, s. 42-45.

Opis zewnętrzny: Kopia z XVIII w., jęz. polski, papier o wymiarach 190x340 mm.

Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta cechu żelaznego w Lubartowie, sygn. 1.